Gezocht: vliegende insecten
In minder dan dertig jaar tijd is driekwart van de vliegende insecten uit onze natuurgebieden verdwenen. Zowel zeldzame als algemene soorten krijgen klappen.
Bijen als graadmeter van de natuur
Het aantal bijen en wilde bestuivers zijn een goede graadmeter om te zien hoe het gaat met de natuur. Helaas gaat het aantal de laatste jaren sterk achteruit. Dit komt door:
- De sterke afname van bloeiende wilde planten.
- Het overmatig gebruik van chemische middelen bij zowel particulieren, de industrie als de landbouw laten opmerkelijke sporen na.
- De opmars van de Aziatische varroamijt. De mijt legt eitjes op de larven van de honingbij. Dit verzwakt de honingbij en maakt hen vatbaarder voor virussen.
Bijen en andere wilde bestuivers hebben een economische waarde van 230 tot 570 miljard euro per jaar (Bron: Biesmeijer K. in Venhuizen G. 2019 National Geographic 10.)
Wilde bijen kunnen opgedeeld worden in verschillende groepen:
- Voorkeur voor nestgelegenheden
- Voedselbronnen
- Sociaal gedrag
Nest in de grond
Het merendeel van de soorten nestelt in de grond. Hierbij graven ze zelf een nestgang in de bodem. Deze nestgang kan tot wel een meter diep liggen en heeft verschillende zijgangen met nestcellen. Sommige soorten prefereren zandige terreinen, maar ook overgangen naar leem en zelfs klei kunnen geschikte nestplaatsen opleveren. Slechts een beperkt aantal soorten maakt zijn nesten in los zand. De meeste ondergronds nestelende bijen verkiezen plekjes waar ze makkelijk kunnen graven, in ijle vegetatie of op kale stukken grond.Ongeveer één vijfde maakt gebruik van bestaande holten in dode bomen, muren of holle stengels. Voor de nestbouw gebruiken bijen vaak specifiek materiaal zoals leem, steentjes, hars, bladmateriaal of plantenharen (Peeters et al., 2012; Raemakers, 2009).
Het bijenplan van Stad Brugge
Doelstellingen van het bijenplan
- Hotspots voor wilde bestuivers op het grondgebied van Brugge in kaart brengen.
- Verbeteren van het beheer van stadstuinen, stadsparken en stedelijke begraafplaatsen in functie van de bijen.
- Algemene richtlijnen rond het beheer van het cultuurgroen in Brugge in functie van de bijen opstellen.
- Sensibiliseren van beheerders van niet stedelijke tuinen, parken, domeinen...
Zijn bijen dan nuttig?
Economische waarde bijen
Bijen zijn een goede graadmeter om te zien hoe het gaat met de natuur. Bijen en andere wilde bestuivers hebben een economische waarde van 230 tot 570 miljard euro per jaar (Bron: Biesmeijer K. in Venhuizen G. 2019 National Geographic 10.) Maar ook de bijen en hun collega bestuivers gaan de laatste jaren sterk achteruit. De belangrijkste oorzaken zijn:
- De sterke afname van bloeiende wilde planten.
- Het overmatig gebruik van chemische middelen bij zowel particulieren, de industrie als de landbouw laten opmerkelijke sporen na. Deze cocktails zorgen er voor dat de reeds door voedseltekort verzwakte bijen sterven.
- De Aziatische varroamijt legt haar eitjes op de larven van de honingbij. Dit verzwakt de honingbij en door de kwetsuren zijn de bijen ook vatbaarder voor virussen.
Stad Brugge wil de bijen helpen
Dit wil ze doen door haar eigen terreinbeheer en door haar partners en haar bewoners te activeren.
Om dit zo goed mogelijk te doen, maakt de Stad een bijenplan op.
Doelstellingen van het bijenplan
- Hotspots voor wilde bestuivers op het grondgebied van Brugge in kaart brengen.
- Verbeteren van het beheer van stadstuinen, stadsparken en stedelijke begraafplaatsen in functie van de bijen;
- Sensibiliseren van beheerders van niet stedelijke tuinen, parken, domeinen...
- Algemene richtlijnen geven om de inrichting en het beheer van het cultuurgroen in Brugge te verbeteren in functie van de bijen;
- Aan de Bruggeling duidelijk maken hoe ze zelf de bijen kunnen helpen.
Brugge is bijenvriendelijkste gemeente van Vlaanderen 2020
De Vlaamse Vereniging voor Openbaar Groen (VVOG) beloont de beste Vlaamse groenrealisaties van 2020 in de Openbaargroen-Awards. De verkiezing van de bijenvriendelijkste gemeente gebeurt samen met het Departement Omgeving. De Stad Brugge is hierbij uit de 66 deelnemende gemeenten verkozen tot de “bijenvriendelijkste gemeente van Vlaanderen 2020”. In de categorie “Groene Gemeente” worden de beste groenprojecten 2020 bekroond. Ook hier valt de Stad Brugge in drie categorieën in de prijzen.
9% van de totale voedselproductie is afhankelijk van bestuiving door bijen en andere bestuivers (IPBES 2016). In België betekent dit een economische waarde van meer dan 250 miljoen euro. De achteruitgang van wilde bijen is daarom zeer zorgwekkend.
Brugge doet bijenvriendelijke inspanningen
De wilde bijen staan onder druk én zijn een erg belangrijk deel van onze natuur, daarom zet stad Brugge zich in om onze wilde bijen een duwtje in de rug te geven. Onze stad wordt geloofd voor de inspanningen om onze gemeente natuurrijker en groener te maken, zowel op het openbaar domein als door de samenwerking met de Brugse burger. Het Brugse bestuur zette haar schouders onder heel wat realisaties, waaronder het ontharden en vergroenen van de bebouwde ruimte, het uitbreiden van onze natuurgebieden, het Brugse bijenplan, het meer gevarieerde en natuurrijke beheer van de onze beplantingen en de stedelijke toelagen voor aankoop van natuurgebied, voor kleine landschapselementen en voor oude bomen. Wij doen dit door de inzet van onze stadsdiensten en door samen te werken met onze Brugse burgers, onze vrijwilligers, onze natuurwerkgroepen en talrijke overige partners die wij bijzonder dankbaar zijn.
Meehelpen aan een bijenvriendelijk Brugge?
Brugge nodigt iedere Bruggeling en bezoeker uit om te genieten van onze natuur, om de schoonheid ervan te ontdekken en om verder de schouders te zetten onder een natuurrijk en bijenvriendelijk Brugge. Door in onze natuureducatieve centra Beisbroek en de Kinderboerderij Zeven Torentjes te voorzien in een bijenhal en belevingsactiviteiten over de natuur, slagen we erin om verschillende leeftijdsgroepen te betrekken bij de zorg voor de natuur en voor de bijen in het bijzonder.
Houd ook de facebook en de webpagina van de stad in het oog, waar we meer tips voor een bijenvriendelijke tuin geven.
Ook onze openbaar groenrealisaties vallen in de prijzen
Het openbaar domein is een van de hoekstenen om de stad klimaatbestendig en veerkrachtig te maken. Vanuit de cluster Openbaar Domein wordt systematisch ingezet op toekomstbestendig beleid, ontwerp, onderhoud en vernieuwing van de openbare ruimte. In die geïntegreerde visie en aanpak gaan ontharden en vergroenen hand in hand. Als Groene Gemeente valt stad Brugge maar liefst drie keer in de prijzen. De vergroening van de achterkant van het station wint de OpenbaarGroen Award in de categorie pleinen. De balkonrotonde aan de achterkant van het station ziet er met een extra 400m² groen heel wat minder grijs uit. Er werden maar liefst 9400 planten aangeplant en de nodige bloembollen. Hier is er gekozen om de aandacht vooral te vestigen op een constante groenbeleving met bloeiende vaste planten, bloembollen, zomerbloeiers, met aandacht voor een nagenoeg jaarrond beleving. De hoofdtinten blauw/paars en wit springen hierbij in het oog.
Ook een mooie realisaties is de tweede plaats voor de aanpak van de schoolomgeving van De Bijnkorf te Dudzele als speelgroen. De schoolomgeving werd in verschillende fasen omgevormd tot een groenere inrichting. In de verharding is een grasvlakte met twee speelheuvels geïntegreerd.
Net omdat elke vierkante meter telt, werden in Brugge al verschillende acties opgestart en uitgevoerd om de openbare ruimte zoveel mogelijk te vergroenen en te ontharden. De vele kleinschalige onthardingsacties en vooral de som daarvan dragen bij aan de klimaat- en waterrobuuste inrichting van het openbaar domein. Een van deze projecten is de vergroening van het Sint-Jansplein. Ook dit ontwerp werd beloond met een derde plaats in de categorie plantenperken.